Düzenli bir şekilde üst üste dizilen omurlardan oluşan omurgamız;yukarıdan binen yükün taşınması,vücut hareketliliğinin sağlanması ve omiriliğin korunması önemli görevleri vardır.
Aşırı yüklenmelere karşı omurgayı stabil olarak tutan aktif sistemler(kas,tendon),pasif sistemler(vertebra,faset eklemler,disk,ligament) ve nöral kontrol sistemi gibi yapılar gelir.Bunların hepsi koordinasyon şeklinde çalışarak omurgaya binen yükün emilerek çevreye dağıtılmasını sağlar.
Omurgadaki en ağır yükü bel omurları taşır.Tıp dilinde spondilolistezis denilen bel kayması omurgayı oluşturan omurlardan üsttekinin alttaki omur üzerinden öne kaymasıdır. Nadiren de olsa arkaya doğru kayabilir.Buna retrolistezis denir.
Bel Kayması Nedenleri
Doğumsal omurga gelişim bozuklukları,genetik faktörler,ileri yaş,bel bölgesinde herhangi bir cerrahi işlem sonucu omurların arka destekleyici yapılarının hasar alması,kaza,çarpma,düşme gibi travmalar,kemik erimesi(osteoporoz),beli zorlayıcı ve tekrar eden hareketler, postür(duruş) bozukluğu,ağır kaldırma,faset eklemlerin çıkması,dejenerasyon yani omurga ve çevresindeki bağ dokularının yaşlanması sonucu meydana gelen yıpranma gibi nedenler sayılabilir.
Bel Kayması Belirtileri
Bel kaymalarında en belirgin şikayet bel ve kalça ağrılarıdır.Bel kayması sonucu sinir sıkışmaları ortaya çıkmışsa kalçadan bacağa oradan topuğa kadar uzanan ağrı şikayetleri görülebilir.Karıncalanma,hissizlik veya uyuşma gibi problemler varsa sinirler zarar görmüş olabilir.
Bunların dışındaki bel kayması belirtileri; bacaklarda güçsüzlük,uzun süre ayakta duramama,Yumuşak zeminde oturamama,uzun süre yürüyememe,öne doğru eğilince ağrı şiddetinde artma ,arkaya doğru eğilince ağrı şiddetinde azalma gibi belirtiler sayılabilir.
Bel Kaymasında Tanı ve Tedavi Yöntemleri
Bel kayması şikayetleri bel fıtığı şikayetleriyle benzerlik gösterdiği için birbiriyle karıştırılmaktadır.Bel kayması ihtimali sonradan düşünüldüğü için tanı ve tedavi sürecinin gecikmesine neden olabilmektedir.
Teşhis için öncelikle uzman hekime görünmek gerekir.Uzman hekim hastanın detaylı öyküsünü(annemnez) alır.kesin tanı için dinamik grafi isteyebilir.Farklı şekillerde çekilen röntgen sayesinde kayma olup olmadığı,kayma varsa ne kadar kaydığını tespit edebilir.
Uzman hekim bel kaymasının derece(grade 1’den grade 4’kadar) ve şiddetine göre tedavi yöntemini belirler.Bunlar:
Dinlenme,ağrı kesici ilaçlar,egzersiz,korseleme,fizik tedavi ve rehabilitasyon,enjeksiyonlar ve nadiren cerrahi müdahale gibi tedavi yöntemlerinden bir veya birkaçını önerebilir.
Bel Kaymasında Fizik Tedavinin Önemi
Cerrahi müdahale gerekmeyen durumlarda fizyoterapist değerlendirmesi şarttır.Fizik tedavi ve rehabilitasyon etkili ve güvenli bir yoldur.Uzman hekimin reçete ettiği medikal tedavi ya da diğer konversatif tedavi yöntemleriyle birlikte fizyoterapist bel kayması kaynaklı ağrı gibi semptomları fizik tedavi ajanlarından elektro terapi, sıcak uygulama ve manuel tedavi yöntemleriyle kasları gevşeterek,bel bölgesindeki kan dolaşımını arttırarak,eklemleri mobilize ederek,egzersizlerle de bel kalça ve karın kaslarını güçlendirerek bel kaymasının ilerlemesini önleyip ağrı gibi şikayetleri azaltır.bunun yanı sıra hastaya doğru postüral alışkanlıkları ve hastaya evde yapabileği egzersizleri öğretir.
Bel kayması tedavisinde cerrahi son seçenek olarak tercih edilir.ancak bel kayması çok ilerlemişse uzman hekim omurlara vidalama yöntemiyle platin takarak cerrahi işlem yapabilir.
Siirt Eğitim ve Araştırma Hastanesi
Fizyoterapist Mehmet Halil AKDOĞAN
