Siirtli akademisyen Doç. Dr. Emin Cengiz, Anadolu’nun önemli kültürel miras unsurlarından biri olan Siirt Arapçasının yok olma tehlikesine dikkat çekiyor. Şırnak Üniversitesi Arap Dili ve Belâgatı Anabilim Dalı başkanı olan Cengiz ulusal ve uluslararası ölçekte yaptığı bilimsel çalışmalarla tanınıyor.
Cengiz yıllardır Siirt Arapçasının dilsel yapısını, söz varlığını ve kültürel derinliğini ortaya koyan araştırmalar yürütüyor.
Doç. Dr. Cengiz, bugüne kadar Siirt Arapçası üzerine onlarca makale ve bildiri yayımlayarak lehçenin akademik literatürde hak ettiği yeri bulmasına katkı sağladı. Yalnızca akademik çalışmalarıyla değil, aynı zamanda şiir denemeleriyle de lehçenin yaşatılması için çaba harcıyor. Siirt Arapçasının en belirgin özelliklerini yansıtan bu şiirlerin, genç kuşaklarda farkındalık oluşturmayı amaçladığını belirten Cengiz, dilin kaybolmasının kültürel hafızada büyük bir boşluk yaratacağını vurguluyor.
Somut olmayan kültürel mirasın korunmasının bir toplumun kimliğini geleceğe taşımak açısından hayati önem taşıdığını ifade eden Cengiz, “Siirt Arapçası sadece bir iletişim aracı değil; bir kültürün, bir hafızanın, bir yaşam tarzının taşıyıcısıdır” diyerek çalışmalarını sürdürdüğünü belirtiyor.
Bölgenin kültürel zenginliğini gelecek kuşaklara aktarmayı hedefleyen Doç. Dr. Emin Cengiz, hem akademik araştırmaları hem de edebî üretimleriyle Siirt Arapçasının yaşaması için önemli bir mücadele veriyor.
Şırnak Üniversitei İlahyat Fakütesinde Arap Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Emin Cengiz, katıldığı uluslararası bilimsel sempozyumlardan birinde Siirt Arapçasıyla kaleme aldığı bir şiiri şu şekildedir:
Şiirin Dili: Siirt Arapçası Türkçe Tercümesi
Sora Bir Kesit
Ebî yıjbe’l-mınâra
‘Imru kıl ‘abar fı’l-‘ımâra
Yíşrap cığâra ḫelf cığâra
Nıs íd-dínyé kí’d-dâra
Yevmí’l-víḥdé sırnâ dâra
Ḥattaynâ ın-nargile fî afâra
Nedîm şe‘el nâra
Kê tışbe íl-mırâra
Ís-sené cê íkfîr ḥımsara
Kíl víḥdé ıbḳad hacara
Mê ḫellet lê karm û lê sıcara
Bıḳît sent lıḫ íl-maḥsara
Íḥtiyén dınyıt íl-‘âra
Sîr ḥemêmé û dôra
Ko’c-cehenném î fî afâra
Mın î tîḳ yıtfî nâra
Ín-nés bîdén cırrâra
Enê adıḳ nıḳḳâra
Cemê‘e te‘ev sîrû dâra
Levrê ğedé il-lızyâra
Babam minareye benzer
Ömrü toprağı kazmakla geçmiş
Birbiri ardına sigara içer
Dünyanın yarısını gezmiş
Bir gün toplanıp oturduk
Nargileyi ortaya koyduk
Nedim ateşini yaktı
Sanki zakkûmu tattık
Bu yıl çok dolu yağdı
Her tanesi bir taş misali
Ne ağaç bıraktı ne de bağ
Üzüm sıkmak seneye kaldı
Onların olsun bu çirkin dünya
Sen bir güvercin ol ve onu dolaş
İşte cehennem! Yerinde duruyor
Onun ateşini kim söndürebilir ki!
İnsanların ellerinde tırmık
Bense davul çalar dururum
Ey ahali gelin birlik olun!
Zira yarınımız mezarlıktır (ölümdür)
Doç. Dr. Emin Cengiz
