Bu köşedeki üçüncü yazım. Değerli ağabeyim Ayhan Mergen’in teklifiyle düzenli yazıyor olmanın hazzı bambaşka gerçekten. Hatta çevreden gelen yankılar, “Okudum yazını!” diyen dost sesleri, yazdıklarımın birilerine ulaştığını görmek… Hepsi ayrı bir kıvanç kaynağı benim için.
İtiraf edeyim, en başta biraz endişeliydim: “Acaba düzenli yazabilir miyim? Günceli diri tutabilir miyim?” diye. Ama değil mi ki biz yaşadıkça konular sınırsız, hem de bir o kadar aşina… Bir ritim tutturmak adına, “Hangi konular üzerine yazmalıyım?” sorusu epey dolandı zihnimde. Ne yalan söyleyeyim, on yılı aşkın bir Siirt geçmişim var ama bu sürede daha çok çekirdek aileme ve eğitimime odaklandığımdan, şehrin sosyolojisine ve kültürel kodlarına ancak yüzeysel biçimde temas etmişim.
“Çok okuyan mı bilir çok gezen mi?” sorusunun “çok gezen” kısmını da hep şu meşhur klişeyle savuştururdum: “Siirt’te gezilecek neresi var allasen?” Meğer asıl keşfim son bir senede başlayacakmış. Çünkü insan bir konuya yönelince, adına ister “algıda seçicilik” deyin ister “tevafuklar zinciri”bilgiler ve insanlar birer birer gelip sizi buluyor.
Benim bu keşif serüvenim, kıymetli Milli Eğitim Ar-Ge müdürlerimizden Abdulrahim Aslan’ın Edebiyat Akademileri’ne davetiyle başladı. Hem hikâyeler hem de ekoloji tutkum beni akademinin dışına taşan güzel dostluklarla çevreledi. Şirvan’ın muazzam ters lalelerinden, Helvacılar Çarşısı’nın helvasına, Botan Çayı’nın eşsiz manzarasından Millet Bahçesi’nin ufkun enginliğine uzanan banklarına kadar nice güzelliği adım adım gördüm.
Derken Ahmet Hamdi Tanpınar’ın metinlerini yakından okurken karşıma birden Siirt’e dair anıları çıktı. Düşünsenize, hayatınızı adadığınız edebiyat ikliminin en nadide şahsiyeti, sizinle aynı memleketin havasını solumuş, aynı damın yün yatağında yatmış, aynı yıldızların altında yorgan çekmiş üstüne!
Muazzam bir epifaniydi yaşadığım. Tanpınar’la ortak bir noktam varmış meğer ya hu! Sözü fazla uzatmadan onun satırlarına bırakayım:
“Siirt’te uzak dağlara akşam saatlerinde çöken yalnızlığı ve yıldızlı geceleri tanıdım. Yazları çok sıcak olan bu memlekette damlarda yatardık. Yıldızlı gece beni büyülerdi. Sanki sonsuzluk dalga dalga vücudumu ve ruhumu doldururdu. Bir Sümer rahibi gibi muhayyilem hep yıldızlarla meşguldü. Sırrın içinde yüzerdim. Buna akşam saatlerinde uzak dağların o korkunç yalnızlığını, o ezici morluğu ilave edin.” Ne hoş bir karşılaşmaydı bu sözler benim için!
Şeyhmus Diken’in de belirttiği gibi, Tanpınar’ın “Sümer rahibi gibi” deyişi boşuna değildir. Siirt’teyken babası onu bir yıl Katolik Dominiken rahiplerinin okuluna gönderir.
O yıllarda, çoklu etnik ve inançsal kimlikleriyle zengin olan Kürt coğrafyasında, Siirt de Hristiyan misyonerlerin faaliyet gösterdiği şehirlerden biridir. 1911 tarihli bir belgede, Dominiken tarikatına bağlı Fransız Rahip / Rahibe Mektebi’nin Siirt’te varlığından söz edilir. Bu rahipler burada bir yetimhane, manastır ve sanayi mektebi kurarlar. Tanpınar da işte o ilk yılki Dominiken okulundan sonra Siirt Rüştiyesi’nde okur.
Tüm bu bilgiler, bana şehrimi yeniden araştırma arzusu aşıladı. Ama en çok da tüm ilçe ve köyleriyle Siirt’i daha çok yaşama, sokaklarında daha derin bir adım atma iştiyakını…
Kim bilir, belki bir gün aynı damın altına yine uzanırız; Tanpınar’ın yıldızlı gecelerine, bizim bugünün sokaklarından bir selam göndeririz.
